رای گیری با تکنولوژی بلاک چین

برگزاری انتخابات به صورت الکترونیکی برای سالیان متمادی از دغدغه‌های دستگاه‌های نظارتی کشورها بوده است. این نوع انتخابات در افزایش مشارکت مردم به ویژه در مناطق دور افتاده، صحت ثبت، شماری آرا و اعلام نتایج نقش به سزایی دارد اما دولت‌ها همیشه به علت فراهم نبودن بستر مناسب، شیوه‌ی سنتی را به خصوص در رأی‌‌‌گیری‌های اساسی ترجیح داده‌اند. امروز با روی کار آمدن فناوری نوظهور بلاک چین، ورق به نفع  رأی‌‌‌گیری آنلاین برمی‌گردد.

انتخابات الکترونیکی چیست؟

انتخابات الکترونیکی (Electronic Voting)، یک سیستم الکترونیکی است که به کاربران امکان می‌دهد رأی‌‌‌ خود را به صورت کاملا ایمن و محافظت شده ثبت کنند. این فرآیند تنها محدود به ثبت رأی‌‌‌ نبوده و ثبت‌نام نامزدهای انتخاباتی، رأی‌‌‌گیری، شمارش آراء و اعلام نتایج را نیز شامل می‌شود.

رأی‌‌‌گیری الکترونیکی، شمارش آراء را تسریع کرده و اگر به درستی پیاده‌سازی شود، قابل ممیزی، قابل اعتماد و شفاف است. به علاوه دسترسی به پلتفرم رأی‌‌‌گیری و مشارکت مردم و نامزدهای انتخاباتی را نیز افزایش می‌دهد.

اگر تا به امروز این روش، جایگزین روش سنتی نشده و تنها در انتخابات کوچک و کم اهمیت‌تر به کار رفته به علت چالش‌های امنیتی‌ای است که وجود دارد. به عنوان مثال شما پس از ثبت رأی‌‌‌ نمی‌توانید درستی آن را بررسی کنید چرا که اینکار احتمال فروش و تخلف رأی‌‌‌ را بالا می‌برد. از طرفی رأی‌‌‌ دادن خارج از حوزه رأی‌‌‌گیری، ریسک دستکاری آرا را بالا می‌برد.

وقتی فرد رأی‌‌‌‌دهنده به جای اینکه در حوزه‌ی اخذ رأی‌‌‌ حاضر شود، در خانه مانده و از طریق تلفن همراه یا کامپیوتر خود رأی‌‌‌ دهد، احتمال تخلف در فرآیند رأی‌‌‌‌گیری، افزایش می‌یابد. از آنجایی که هیچ امضایی در کار نیست، این خطر وجود دارد که یک فرد خود را جای دیگری گذاشته و هویت‌ او واقعی نباشد. رأی‌‌‌‌گیری الکترونیکی از خطر دستکاری آرا و فاش شدن پیش از اعلام نتایج نهایی مصون نیست. چالش‌های امنیتی در رأی‌‌‌‌گیری آنلاین بی‌پایان و غیر قابل عبور به نظر می‌رسید تا اینکه انقلابی به نام بلاک چین به وجود آمد.

مشکل دو بار رأی‌‌‌ دادن در رأی‌‌‌‌گیری آنلاین

از زمانی که ساتوشی ناکاموتو خالق بیت کوین، مشکل دوبار خرج کردن (Double spending problem) را در ارزهای دیجیتال حل کرد، جرقه‌ای در ذهن بشر در حل مسائلی که اینترنت در آنها ناکام مانده بود، روشن شد. یکی از این مسائل، مشکل رأی‌گیری آنلاین بود که همواره به علت چالش‌هایی نظیر امکان وقوع تقلب و ثبت چندین رأی‌ توسط یک شخص محقق نشده بود. فناوری بلاک چین راه حل فوق‌العاده‌ای برای حل مشکلات رأی‌گیری اکترونیکی به نظر رسیده و راهی برای مقابله با دستکاری اطلاعات و پایگاهی امن برای رأی‌ دادن با استفاده از تلفن همراه فراهم می‌نماید. شمارش آراء نیز به صورت خودکار انجام خواهد شد.

به نظر می‌رسد این فناوری برای حفظ شفافیت در فرآیندهای الکترونیکی کمیسیون انتخابات مناسب باشد. به علاوه می‌توان از شمارش تمامی رأی‌‌ها اطمینان حاصل کرد. از مزایای به کارگیری بلاک چین در رأی‌‌‌‌گیری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رأی‌‌‌دهندگان می‌بینند که رأی‌‌ آنها شمارش شده و هرگونه دستکاری در آرا قابل مشاهده و پیگیری است.

• دولت و حزب‌های مستقل می‌توانند برای شفافیت بیشتر انتخابات، نتایج آراء را تایید کنند.

• با یک پایگاه‌‌داده‌ی غیرمتمرکز، داده‌های مربوط به آراء در بین سرورها توزیع شده و تخریب، تغییر و یا هک آن توسط یک سیستم مرکزی، امکان‌پذیر نیست.

استارتاپ‌های رأی‌گیری مبتنی بر بلاک چین این روزها سخت مشغول رفع شک و تردیدی هستند که نسبت به این فضا وجود دارد. فناوری آنها در دنیای واقعی و در انتخابات احزاب سیاسی، اتحادیه‌ها، دانشگاه‌ها و به طور کلی هرجایی که برای برقراری دموکراسی نظرات افراد را ثبت می‌کنیم، کاربرد دارد.

استارتاپ‌هایی نظیر Votem ،Voatz، Follow my vote ،Boule، Democracy earth و Agora در حال توسعه‌ی سیستم‌های رأی‌گیری مبتنی بر بلاک چین هستند. محبوب‌ترین آنها Voatz است که در ویرجینیای غربی برای رای دهندگان برون‌مرزی به کار رفت. این سیستم در تلفن همراه و سرورهای back end تعبیه شده بود و می‌توانست به افراد حتی اگر در یک زیردریایی و یا یک ماموریت دورافتاده در افغانستان بودند امکان شرکت در انتخابات را بدهد.

رقیب Voatz، استارتاپ Votem نیز رویکردی محتاطانه پیش گرفته و  بر روی اخذ مجوز انتخابات کمیسون ایالات متحده کار می‌کند. بنیان‌گذاران این استارتاپ ادعا کرده‌اند که تا سال ۲۰۲۰، بیشتر سناریوهای مربوط به این پروژه، پیاده‌سازی خواهد شد.

هر دو بنیانگذار استارتاپ‌های Voatz و Votem معتقدند فناوری بلاک چین به تنهایی، تنها در ذخیره‌ی داده‌های مربوط به رأی‌‌‌گیری کاربرد داشته و استفاده از فناوری‌ای دیگری در کنار آن اجتناب‌ناپذیر است. به عنوان مثال برای شناسایی هویت رأی‌‌‌دهندگان از تشحیص چهره (Face recognition) و یک شناسه‌ی دولتی (Government ID) استفاده می‌شود. البته این دو مورد تنها راه‌حل موجود نبوده و روش‌های متعددی وجود دارد. به عنوان مثال در رأی‌‌گیری غیابی در ایالت‌های اوهایو و موناتو رأی‌‌دهندگان برای تشخیص هویت تنها ۴ رقم آخر کد امنیتی ملی را درج کردند.

ریسک‌ها و چالش‌های رأی‌‌‌‌گیری مبتنی بر بلاک چین

متیو گرین (Matthew Green)، پروفسور رمزنگاری دانشگاه پرینستون نگرانی‌های بسیاری در خصوص رأی‌‌گیری با فناوری بلاک چین دارد. از نظر او در گام اول این فرآیند بر کامپیوترها به جای انسان‌ها متکی است. ثانیاً اینکه مثلا اگر بتوانم از ثبت شدن درست رأی‌‌ خودم اطمینان حاصل کنم، بنابراین هر فرد دیگری نیز قادر به دیدن انتخاب من بوده و این می‌تواند منجر به سوء استفاده برای رأی‌‌ اجباری شود.

آکادمی ملی، علوم پایه، مهندسی و پژشکی ایالات متحده که گروهی متشکل از محققان برتر این کشور را داراست، طی گزارشی در ۶ سپتامبر انتخابات مبتنی بر بلاک چین را رسما رد کرد:

با وجود اینکه بلاک چین یک صندوق رأی‌‌ تغییرناپذیر به نظر می‌رسد اما نخست باید مشکلات امنیتی بنیادین در رأی‌‌‌گیری را حل نماید و بدون شک این فناوری آسیب‌پذیری‌های امنیتی اضافی‌ای به سیستم تحمیل می‌کند. اگر یک بدافزار در سیستم رأی‌‌‌دهنده، رأی‌‌ او را پیش از ذخیره شدن بر روی بلاک چین دستکاری کند، تغییرناپذیری بلاک چین در آزمون فراهم آوردن یکپارچگی مطلوب شکست خورده و رأی‌‌‌دهنده نیز از این تغییر هیچ‌گاه باخبر نمی‌شود.

ضرورت ناشناس ماندن شخص رأی‌دهنده

یکی از الزامات رأی‌گیری، ناشناس ماندن شخص رأی‌‌دهنده است. هیچ کس نباید قادر باشد رأی‌ دیگری را ببیند. از سویی برای اینکه شهروندان قادر باشند رای دهند باید واجد شرایط بوده و به متدی برای احراز صلاحیت نیاز داریم. برقراری این دو در کنار هم ایجاد چالش می‌کند.

زمانی که این فرایند روی بلاک چین انجام شود ما انتظار داریم برای مثال شخص A، رای مربوط به خود را ببیند اما شخص دیگری نتواند رای او را تشخیص دهد. برگزاری انتخابات تنها به این شکل عادلانه خواهد بود.

اما برقراری عدالت و دموکراسی در انتخابات مساله‌ی بسیار پیچیده‌ای است. حتی بهترین و هوشمندترین ساختار بلاک چین در دنیا نیز نمی‌تواند جلوی اقدام فردی با اسلحه‌ای بالای سرش و تهدید به رای دادن را بگیرد.

همه می‌دانیم که فناوری بلاک چین پرکاربرد است چراکه سیستم توزیع شده‌ای است که ناظران بین‌المللی و اشخاص ثالث علاقه‌مند می‌توانند یک کپی از داده‌ها را دریافت کنند و درستی آنها را تایید نمایند؛ اما این تنها نیمی از مشکل است و نیمه‌ی دیگر ماشین‌هایی هستند که شما رای‌تان را با آنها ثبت می‌کنید. فرآیند ثب رای، حق قانونی و حق رای دادن از جمله چالش‌های رای‌گیری با بلاک چین است که کمتر بدان توجه شده است.

با این وجود کشورهایی همچون برزیل به دنبال راه حلی برای رای‌گیری با بلاک چین هستند. این کشور قصد دارد داده‌های مربوط به رای گیری را در بلاک چین اتریوم ذخیره کند. این کار بسیار سختی است چراکه اطلاعات مربوط به ۱۴۵ میلیون نفر باید جمع‌آوری و تایید گردد. اگر شهروندان خودشان بخواهند هویت‌شان را تایید کنند، مشکلاتی نظیر دزدیدن هویت پیش می‌آید. اگر اطلاعات شهروندان به سرقت رود، یک نفر می‌تواند خود را به جای دیگری بگذارد و با مشکل تایید هویت روبه رو خواهیم شد.

مشکل مقیاس‌پذیری بلاک چین در رای‌گیری‌های وسیع

یکی از چالش‌های دیگر، مقیاس‌پذیری بلاک چین زمانی که نیاز داریم میلیون‌ها رای را پردازش کنیم است. مشکل مقیاس‌پذیری بلاک چین بیت کوین به محدودیت تعداد تراکنش‌های پردازش شده در هر ثانیه اشاره می‌کند. در حقیقت بلاک‌ها در بلاک چین بیت کوین از نظر سایز و فرکانس محدود هستند. ظرفیت پردازش تراکنش‌های درون زنجیره‌ای آن، به طور متوسط در هر دقیقه یک بلاک بوده و تقریبا به طور میانگین بین ۳.۳ تا ۷ ثانیه یکبار، یک تراکنش پردازش می‌شود. محدودیت اندازه‌ی بلاک به جلوگیری از حملات DDOS کمک کرده و به همین علت امنیت تراکنش‌های بیت کوین به نسبت رقبایش بیشتر است.

اگر بخواهیم از بلاک چین بیت کوین با همین مقیاس در رای‌گیری‌های وسیع با چندین میلیون شرکت‌کننده استفاده کنیم، زمان زیادی را از دست خواهیم داد. از طرفی محدودیت سایز بلاک دائمی نبوده و می‌تواند با توجه به نیاز هر پروژه تغییر پذیر باشد.

به عنوان مثال هاردفورک سگویت (SegWit)، به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد با استفاده از پردازش‌های برون زنجیره‌ای (Off chain) در یک لایه‌ی اجماع جداگانه، بر محدودیت سایز بلاک ۱ مگابایتی فائق بیایند. با استفاده از متد شبکه‌ی لایتنینگ ( Lightning Network) نیز می‌توان تعداد تراکنش‌ها را افزایش داد. این متد به ما می‌گوید که لازم نیست تمامی تراکنش‌ها بر روی بلاک چین انجام شوند و با شبکه‌ای متشکل از کانال‌های پرداخت می‌توان بخش زیادی از تراکنش‌ها را از بلاک چین خارج کرد تا به صورت برون زنجیره‌ای انجام شوند.

رای‌گیری مبتنی بر بلاک چین می‌بایست برحسب نیاز و تعداد شرکت‌کنندگان از راه‌حل‌های مقیاس‌پذیری ارزهای دیجیتال بهره گیرد. یکی از بخش‌هایی که بلاک چین می‌تواند به انتخابات کمک کند، شفافیت است نه فقط به این دلیل که دفتر کل توزیع شده قابل مشاهده است بلکه استارتاپ‌هایی که نیز در این حوزه فعالیت می‌کنند فرصت انتشار کد خود را به صورت منبع باز و تشریح اینکه سیستمشان دقیقا چگونه کار می‌کند را پیدا می‌کنند.

نتیجه گیری

بلاک چین نیز مانند سایر تکنولوژی‌های نوظهور دیگر قرار نیست تمامی مشکلات مربوط به رأی‌گیری آنلاین را رفع کند. اگر چالش‌های مربوط به ناشناس ماندن هویت رأی‌دهنده و تصدیق هویت او برطرف گردد، به کارگیری آن مزیت‌هایی همچون ثبت دقیق اطلاعات و عدم امکان دستکاری آنها را در پی خواهد داشت.

بلاک چین امروز مانند اینترنت در سال‌های ۱۹۹۳ است. در آن زمان همه‌ی افراد قصد ورود به این حوزه را داشتند. ۱۰ سال طول کشید تا کاربردهای واقعی آن مشخص شد و بسیاری با سرمایه‌گذاری‌های بی‌مهابانه در آن فضا غرق شدند. بلاک چین نیز درست در همین فضا قرار دارد تازه واردان محدودی به آن ورود کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد هنوز نقش‌آفرینان نهایی که بر بازار چیره شده و بقیه‌ی رقبا را مغلوب می‌کنند، ظهور نکرده‌اند.

با توجه به این مساله که دولت‌ها همیشه برای ورود به یک نوآوری، آهسته عمل می‌کنند، به نظر می‌رسد انتخابات ملی مبتنی بر بلاک چین چندین سال طول بکشد. چنین سیستمی پیش از آن که بتواند در مقیاس ملی پیاده‌سازی شود به آزمایشات گسترده‌ای نیاز دارد؛ چراکه پروسه‌های انتخاباتی رسمی یک کشور مساله‌ای مهمی تلقی می‌شود و نباید بدون آزمون و خطا وارد این حوزه شد.